COVID-19 ресурстары мен пайдалы ақпарат

      • COVID – 19. Сіз нені білуіңіз керек?

        COVID-19 ресурстар мен пайдалы ақпарат

        COVID-19 коронавирусының таралуымен туындаған қиын жағдай Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университетінің студенттері мен оқытушыларының оқу процесіне кедергі болмауы керек екенін түсінеміз.
                  Үкімет елімізде коронавирустық инфекцияның таралуына жол бермеуге бағытталған 2020 жылғы 16 наурыздан бастап қабылдаған төтенше жағдай режимінде, сондай-ақ 2020 жылғы 19 наурыздан және 30 наурыздан бастап 5 сәуірге дейін Нұр-Сұлтан, Алматы қалаларында шектеу шараларын енгізуіне байланысты, университет карантин режимін сақтайды.
        Бүгінгі  таңда біздің студенттеріміз өз отбасыларына, туған қалалары мен ауылдарына уақытында оралды, сол себепті біз университет жұмысының қашықтықтан оқыту форматын қамтамасыз етудеміз. Санитарлық өңдеу шаралары күн сайын оқу корпустарында және жатақханаларда өткізіледі, олардың кейбіреулерінде медицина қызметкерлері мен жедел жәрдем қызметкерлері орналасқан.
                Біз оқу процесін қашықтықтан оқыту режиміне ауыстыру жөнінде шаралар қабылдадық, күн сайын білім алушылар мен оқытушылар “UNIVER” ақпараттық жүйесін, онлайн сабақтар мен вебинарлар өткізу үшін тегін сервистер мен платформаларды, Telegramm, Whatsapp байланыс арналарын және т.б. пайдалана отырып, сабақтар, дәрістер, семинарлар, жобалық жұмыстар, консультациялар жүргізеді, университеттің әкімшілік-басқару қызметкерлері әдістемелік және әдіснамалық көмек көрсетеді.
               Сонымен қатар, Қазақстанда және әлемде вирусты жұқтырудың жаңа жағдайлары туралы күнделікті жаңалықтар біздің туыстарымыз, жақындарымыз, әріптестеріміз бен достарымыз жайлы алаңдаушылық тудырады. Біз мұны қалай жеңе аламыз? Біздің беттегі пайдалы ақпараттар пен сілтемелермен таныс болыңыз.
        COVID – 19. Сіз не білуіңіз керек?
               Коронавирустар – адамдарға немесе жануарларға қатысты дәлелденген патогенді қасиеттері бар вирустардың кең тобын құрайды. Бірқатар коронавирустар адамдарда жалпы суықтан ауыр жағдайға дейін тыныс жолдарының инфекциясын тудыруы мүмкін екендігі белгілі. Жақында ашылған коронавирустардың соңғысы COVID – 19 -ды тудырады.
               COVID‑19 – соңғы ашылған коронавирустардан туындаған жұқпалы ауру. Вирус алғаш рет 2019 жылдың желтоқсан айында Уханьда (Қытай) пайда болғанға дейін бұл індет туралы беймәлім болған еді.
         
         
        COVID – 19 белгілері қандай?
        COVID – 19 белгілерінің арасында дене температурасының көтерілуі, әлсіздік және құрғақ жөтел бар. Көптеген науқастар әртүрлі ауырсынуды, мұрынның бітелуін, мұрынның ағуын, фарингитті немесе диареяны сезінуі мүмкін. Әдетте, бұл белгілер біртіндеп дамиды. Кейбір жұқтырған адамдарда ешқандай белгілер немесе жағдайының нашарлауы сезілмеуі мүмкін. Көптеген адамдарда (шамамен 80%) ауру қалпына келумен аяқталады, нақты терапевтік шаралар қажет емес.
        Егде жастағы адамдарда, сондай-ақ артериалды гипертензия, жүрек ауруы немесе қант диабеті сияқты соматикалық аурулары бар адамдарда аурудың ауыр ағымының ықтималдығы жоғары. Егер сізде қызба, жөтел немесе тыныс алу қиын болса, дәрігерге хабарласыңыз.
        Вирус қалай таралады?
        Сіз 2019 nCoV-ны вирусқа шалдыққан басқа адамдардан жұқтырасыз. Ауру COVID 2019 бар адамнан сау адамға жөтел немесе түшкіру арқылы мұрыннан немесе аузынан шыққан кішкентай тамшылар арқылы берілуі мүмкін. Бұл тамшылар адамның айналасындағы заттар мен беттерге түседі. Басқа адамдар алдымен мұндай заттарға немесе беттерге, содан кейін көзге, мұрынға немесе ауызға тигізіп жұқтыруы мүмкін. Сонымен қатар, инфекция адам жөтелгенде немесе түшкіргенде пайда болатын кішкентай тамшылардың ингаляциясы арқылы пайда болуы мүмкін. Осы себепті науқас адамнан 1 метрден артық қашықтықта болу керек.
        COVID-19 тудыратын вирус ауа арқылы тарала ма?
        Қазіргі ғылыми мәліметтерге сәйкес, ауаға қарағанда тыныс алу жолдарынан бөлінетін кішкентай тамшылар арқылы берілу факторы салмақты болып табылады.
        Ауру белгілері байқалмаған адамнан COVID-19 жұқтыру мүмкін бе?
        Вирус негізінен жөтелгенде немесе түшкіргенде адамның тыныс алу жолдарынан бөлінетін тамшылар арқылы таралады. Ешқандай белгілері жоқ адамнан жұқтыру қаупі өте төмен. Екінші жағынан, көптеген адамдарда COVID-19 симптомдары өте әлсіз. Бұл аурудың ерте сатысына тән. Осылайша, ауру сезінбейді және тек әлсіз жөтел бар адамнан COVID-19 берілу қаупі бар.
         Қалай өзімді қорғауға және аурудың таралуына жол бермеуге болады?
        Қарапайым сақтық шараларын қолдана отырып, сіз COVID-19 індетін жұқтыру немесе таралу қаупін азайта аласыз:
         

        • Қолыңызды үнемі спиртпен өңдеңіз немесе сабынмен жуыңыз. Бұл не үшін қажет? Егер қолда вирус болса, онда қолды спиртті заттармен өңдеу немесе сабынмен жуу оны өлтіреді.
        • Өзіңізді жөтелген адамдардан кемінде бір метр қашықтықта ұстаңыз. Бұл не үшін қажет? Мұрыннан немесе ауыздан жөтелгенде немесе түшкіргенде адам айналасына тарататын аздаған тамшы вирусы бөлінеді. COVID-19-бен ауырған адамға тым жақын болсаңыз, сіз бұл тамшыларды деммен жұтып, оны өзіңізге жұқтырасыз.
        • Мүмкіндігінше, көзді, мұрынды және ауызды қолмен ұстамаңыз. Бұл не үшін қажет? Қолдағы вирустық бөлшектер көзге, мұрынға немесе ауызға түсуі мүмкін. Бұл дене бөліктерінен вирус ағзаға енгізіліп, ауру тудыруы мүмкін.
        • Респираторлық гигиена ережелерін қатаң сақтау керек. Ол үшін ауызды немесе мұрынды жөтелгенде шынтақты бүгіп немесе майлықпен жабу керек. Пайдаланылған майлықты бірден тастау керек. Бұл не үшін қажет? Вирус ұсақ тамшылар арқылы беріледі. Респираторлық гигиена ережелерін қатаң сақтай отырып, сіз айналасындағыларды тұмау және COVID-19 сияқты вирусты аурулардан қорғай аласыз.
        • Егер сіз өзіңізді нашар сезінсеңіз, үйде болыңыз. Дене қызуы жоғарылаған, жөтел пайда болған және тыныс алу қиындаған кезде тез арада медициналық көмекке жүгініңіз. Жергілікті денсаулық сақтау органдарының нұсқауларын орындаңыз. Бұл не үшін қажет? Медициналық көмекке дер кезінде жүгіну медициналық мамандарға сізді қолайлы емдеу мекемесіне жедел жіберуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, сіз өзіңізді қауіпсіздендіріп, вирустық және басқа да инфекциялардың таралуының алдын алуға көмектесесіз.
        • COVID-19 бойынша жоғары қауіпті аймақтар тізімінің жаңартылуын қадағалаңыз (COVID-19 кең таралған қалалар немесе аудандар). Егер сіз егде адам болсаңыз немесе қант диабетімен, жүрек немесе өкпе ауруларымен ауыратын болсаңыз, жол жүруден бас тартыңыз. Бұл не үшін қажет? Бұл аудандарда COVID-19 жұқтырудың жоғары қаупі бар.

        Жуырда (соңғы 14 күнде) COVID – 19 таралған аймағынан келгендердің жеке қорғаныс шаралары
        Жоғарыдағы ұсынылған кеңестерді орындаңыз («барлығына арналған жеке қорғаныс құралдары»)
         

        • Егер сіз өзіңізді жайсыз сезінсеңіз, аурудың жеңіл белгілері бар болса да, мысалы, бас ауруы, ыстығыңыз (37,3 ° С немесе одан жоғары) немесе мұрнының аздап ағуы болса да, жағдайыңыз қалпына келгенге дейін үйде болыңыз. Егер сіз біреуге азық-түлік әкеліп, сіз үшін дүкенге баруын сұрасаңыз, сізге келген адамға жұқтырмас үшін масканы қолданыңыз. Бұл не үшін қажет? Сіз басқалармен байланыста болмай, медициналық мекемелерге бармай, мекемелерге тиімді жұмыс істеуге өзіңізді және басқаларды COVID-19 немесе басқа вирустық инфекциялардан қорғауға көмектесесіз.
        • Егер сізде ыстығыңыз көтеріліп, жөтел немесе тыныс алу қиын болса, медициналық көмекке жүгінуді кешіктірмеңіз, өйткені бұл белгілер тыныс алу жолдарының инфекциясы немесе басқа ауыр сырқаттарға байланысты болуы мүмкін. Дереу дәрігерге хабарласыңыз және дәрігерге жақында болған сапарлар немесе саяхатқа шыққан адамдармен байланысыңыз туралы хабарлаңыз. Бұл не үшін қажет? Уақытылы медициналық көмекке жүгіну медициналық мамандарға сізге тиісті медициналық мекемеге жедел түрде жүгінуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, бұл COVID-19 және басқа вирустық инфекциялардың таралуының алдын алуға көмектеседі.

        COVID – 19 алаңдаушылық тудыра ма?
        Әдетте, COVID – 19 жеңіл түрде өтеді, әсіресе балалар мен жас ересектерде. Соған қарамастан, инфекцияның ауыр түрі бар: бес жағдайдың бірінде науқасты ауруханаға жатқызуды қажет етеді. Сондықтан адамдардың COVID – 19 басталуына байланысты өздеріне және жақын адамдарына деген қамқорлығы негізделген.
        Біз өз күш-жігерімізді дұрыс бағытқа бағыттап, өз денсаулығымызды, жақындарымыздың және қоғамдағы адамдардың денсаулығын сақтау үшін шаралар қолдана аламыз. Ең маңызды және негізгі шара қолды үнемі және мұқият жуу, сонымен қатар тыныс алу гигиенасы ережелерін сақтау болып табылады. Екіншіден, оқиғалардың  дамуын қадағалап, денсаулық сақтаудың жергілікті органдарының ұсыныстарын, соның ішінде олардың сапарға, қозғалысқа немесе қоғамдық шараларға қатысты шектеулерін сақтау қажет. Инфекциядан сақтық шаралары туралы ақпаратты
        https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public  сайтынан алуға болады.
        Ауру қаупі кімдер үшін өте жоғары?
        COVID-19 әлі аяқталған жоқ, бірақ аурудың ауыр ағымы егде жастағы адамдарда, сондай-ақ бұрыннан бар соматикалық аурулары бар адамдарда (мысалы, гипертония, жүрек, өкпе, қатерлі ісік немесе қант диабеті) кездесуі мүмкін.
        Антибиотиктер 2019-nCoV инфекциясының алдын-алу немесе емдеуде тиімді ме?
        Жоқ.  Антибиотиктер вирустарға әсер етпейді, олар тек бактериялық инфекцияларға қарсы белсенді. КОВИД – 19 – вирустық ауру, сондықтан антибиотиктер тиімсіз. Антибиотиктерді COVID-19 алдын-алу немесе емдеу үшін қолдануға болмайды. Оларды қолдануға бактериялық инфекцияны емдеу үшін дәрігердің нұсқауы бойынша ғана рұқсат етіледі.
        COVID – 19 инкубациялық кезеңі қанша уақытқа созылады?
        Инкубациялық кезең – бұл инфекция мен аурудың клиникалық белгілерінің басталуы арасындағы уақыт кезеңі. Көптеген бағалаулар бойынша, COVID-тің инкубациялық кезеңі – 1-ден 14 күнге дейін, көбіне бес күн. Бұл деректер жаңа мәліметтер пайда болғаннан кейін жаңартылады.
        Адам жануардан COVID-19 ауыруын жұқтыра ала ма?
        Жануарлар арасында 2019-nCoV  көзі әлі анықталған жоқ.
        Жеке қорғану шарасы ретінде, мысалы, мал базарларына барған кезде, жануарлармен тікелей байланыста болудан, сонымен қатар жануарлар жанасатын дене бөліктеріне тигізбеу керек. Азық-түлік қауіпсіздік ережелерін қатаң сақтаңыз. Шикі етпен, сүтпен, жануарлардың дене бөліктерімен жұмыс жасағанда, термиялық өңдеуден өтпеген басқа өнімдердің ластануына жол бермеу керек, сонымен қатар жануарлардан алынған шикі немесе жартылай пісірілген өнімдерді жеуге болмайды.
        Үй жануарынан COVID – 19 жұқтыра аламын ба?
        COVID – 19 көбінесе ауадағы аспалы бөлшектер арқылы таратылады, олар ауру адам жөтелгенде, түшкіргенде немесе сөйлескенде пайда болады. Өзіңізді қорғау үшін қолыңызды жиі және мұқият жуу керек.
        Вирус ауада қанша уақыт өмір сүреді?
        2019 – nCoV вирусының  ауа кеңістігінде тіршілік ету уақыты әлі нақты анықталған жоқ, бірақ бұл параметр коронавирус отбасының басқа өкілдеріне ұқсас деп болжанады. Зерттеулерге сәйкес (соның ішінде COVID-19 патогені бойынша) вирус бірнеше сағаттан бірнеше күнге дейін беткі қабаттарда өмірін сақтай алады. Нақты уақытты анықтау бірқатар жағдайларға байланысты (мысалы, ауаның типі, температурасы мен ылғалдылығы).
        Егер вирус ауада болуы мүмкін деп күдіктенсеңіз, оны микроорганизмдермен жойыныз және өзіңізді және басқаларды стандартты дезинфекциялық ерітіндімен қорғаңыз. Қолыңызды құрамында спирт мөлшері бар қоспамен  жууды немесе сабынмен жууды ұмытпаңыз. Көзге, аузыңызға немесе мұрныңызға тигізбеңіз.
            Сәлемдемелерді COVID-19  хабарланған аймақтан алу қауіпсіз бе?
        Иә.  Ауру адамнан тапсырыс берілген тауарлар арқылы инфекцияны жұқтыру ықтималдығы төмен, сонымен қатар ауа-райы мен температураның әртүрлі жағдайларына ұшыраған, тасымалданатын және тасымалданатын қаптама COVID-19 вирустық патогенін жұқтыру қаупі төмен.
        ДДҰ материалдары бойынша ақпарат: https://www.who.int/kz/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public/q-a-coronaviruses

    Жолдың сызбасы